Fiat para nedir? Fiat para, rastgele bir ülkenin kanununa bağlı olarak varlığını sürdüren para ünitelerine verilen isimdir. Bu makalede Fiat para nedir, nasıl ortaya çıktı, nasıl çalışır ve özellikleri nelerdir üzere sık sorulan soruların karşılıklarına erişebilirsiniz.
Fiat para üniteleri nasıl ortaya çıktı?
Fiat yahut prestiji para, aslında varlığa dayalı para ünitelerinden gelişti. Buna nazaran hükümetler, evvelden altın yahut gümüş üzere pahalı metallerden yapılan paraları kullanıyordu. Lakin, vakit içerisinde hükümetlerin, bu para ünitelerini destekleyecek kıymetli madenleri elinde tutması imkânsız hale geldi. Böylelikle, fiat para üniteleri doğdu. Bu paralar, birinci olarak, devletlerin altından uzaklaştığı 20. yüzyılda ABD’de ortaya çıktı.
Fiat para nedir?
Fiat para, kıymeti hükümet ve döviz piyasalarına bağlı olan ve kullanım alanları kanunla belirlenen para üniteleridir. Bugün dünyada yaklaşık 180 fiat para ünitesi var. Bu para ünitelerinin pahası, arz ve talep güçleri tarafından yönlendirilmektedir. Bununla birlikte, TCMB üzere merkez bankaları, kendi para ünitelerinin pahasını korumak için arzı yönetir ve para siyasetleri belirler. Fiat paralara dolar, lira, euro ve ruble örnek gösterilebilir. Bu para ünitelerindeki en büyük risk, merkez bankalarının gereğinden fazla para basması sonucu oluşacak olan hiperenflasyondur.
İtibari paralar nasıl çalışır?
Fiat, Latince’den gelir ve “resmi bir yetkilendirmeyi” tabir eder. Buna nazaran fiat bir kararnamedir. Münasebetiyle bu paralar, hükümet tarafından verilen bir buyruk yahut konulan bir kanunla piyasada yer bulur. Buyruk, prestiji paraların bedelini ve yasal ihale olarak kullanımını kapsar. Bu paraların bedelini korumak için oluşturulan bir altın yahut gümüş rezervi bulunmamaktadır. Bunun yerine kıymetleri, hükümetlerin otoritesi tarafından desteklenmektedir. Örneğin, doların bedeli, “ABD hükümetine olan inanç ve güvene” bağlıdır. Ek olarak, bu paraların bedeli, tüketicilerin ve para piyasalarının davranışları ve inancı tarafından da etkilenmektedir.
Fiat para nedir? Kripto paralardan farkları nelerdir?
Para ünitelerinin temel olarak iki varoluş hedefi bulunmaktadır. Bunlar, bir değişim aracı ve kıymet deposu olmaktır. Kripto para ünitesine yatırımın süratli yükselişi, fiat para ünitelerinin baskın değişim aracı olarak devam edip etmeyeceği konusunda soruları gündeme getirmiştir. Kripto para üniteleri, özünde, merkeziyetsiz finans (DeFi) hareketinin bir kesimi olan sanal para üniteleridir. Devlet tarafından verilen fiat para üniteleri üzere tek bir otorite tarafından değil, merkeziyetsiz bir ağ tarafından yönetilirler. Kripto süreçleri değerli, vakit alıcı ve karmaşık olabilmektedir. Örneğin, kripto para ile süreç yapmak için bir kripto cüzdanına gereksiniminiz vardır. Bu nedenle, kriptoların gerçek dünyada kullanım durumları elde etmesi, bu varlıkların gelişimine bağlıdır.
Kripto paralar fiatın yerini alacak mı?
Para ünitelerinin iki ana hedefle ortaya çıktığını ve varlığını sürdürdüğünü açıklamıştık. Şimdiye kadar, kripto para üniteleri sahiden bir değişim aracı olarak ortaya çıkmadı. Birtakım satıcılar ve işletmeler ödeme olarak kriptoyu kabul ederken, dünyadaki birçok süreç fiat para üniteleriyle yapılıyor. Eleştirmenler, Bitcoin üzere kripto para ünitelerinin oynaklığının onları bir ödeme hali olarak daha az ülkü hale getirdiğini savunuyor. Bitcoin’de bir maaş çeki aldığınızı varsayalım. Buna nazaran, piyasa dalgalanmaları, bir kişinin gelirini birkaç gün içinde kıymetli ölçüde artırabilmekte ve düşürebilmektedir.
Ancak kıymet deposu misyonu görme konusunda Bitcoin, muhtemelen fiat para ünitelerinden daha uygun performans sergiledi. Pahalı metaller üzere BTC’nin de arzı hudutlu: 21 milyon adet. Bununla birlikte, Türk lirası üzere prestiji para ünitelerinde arz sınırsızdır. Yani, yatırımcılar için kripto paralar, prestiji paralara nazaran daha çok kıymet deposu görmektedir. Fakat, birtakım eleştirmenler, Bitcoin ve altcoin’lerin yüksek oynaklığı nedeniyle güzel bir kıymet deposu olmadığını söylüyor.
